1 Aralık Dünya AIDS Günü: Dünyada yaklaşık 41 milyon kişi AIDS ile yaşıyor

DSÖ, 1 Aralık Dünya AIDS Günü dolayısıyla yeni rapor yayımladı. Raporda, AIDS ile mücadelede yeni önleme araçları ve hizmetlere yatırımın önemine işaret edilerek, hükûmetler ve ortaklarına, enfeksiyonları azaltmak ve dış yardımlardaki kesintilerin neden olduğu temel sağlık hizmetlerindeki aksaklıkları gidermek için DSÖ onaylı yeni araçlara erişimi hızla genişletme çağrısı yapıldı.

AIDS'e karşı küresel mücadelede önemli finansman kesintilerinin yaşandığına işaret edilen raporda, buna rağmen yılda 2 kez enjekte edilebilen lenakapavir isimli ilacın kullanıma sunulması ve DSÖ tarafından onaylanmasıyla 2025'te kayda değer bir ivme kazandığı aktarıldı.

Raporda, "Haplara ve diğer seçeneklere göre oldukça tesirli ve etkisi uzun süren bir alternatif olan lenakapavir, sağlık hizmetlerine düzenli uyumda zorluk çeken ve sağlık hizmetlerine erişimde yaftalama sorunu yaşayan kişiler için dönüştürücü bir müdahaledir." ifadesine yer verildi.

"Dünya genelinde tahmini olarak 40,8 milyon kişi AIDS ile yaşıyor"

Onlarca yıllık ilerlemenin ardından HIV müdahalesinin bir dönüm noktasında olduğu kaydedilen raporda, 2024'te AIDS önleme çalışmaları nedeniyle yaşanan düşüşe rağmen 1,3 milyon kişinin AIDS hastalığına yakalandığı belirtildi.

Raporda, "(2024'te) Dünya genelinde tahmini olarak 40,8 milyon kişi AIDS ile yaşıyor ve 630 bin kişi AIDS ile ilişkili nedenlerden dolayı hayatını kaybetti." bilgisi paylaşıldı.

AIDS salgınının sona ermesinin, temel sağlık hizmetleri şemsiyesi altında tamamen entegre, kanıta dayalı ve hak odaklı yaklaşıma bağlı olduğu vurgulanan raporda, DSÖ'nün en çok etkilenenleri AIDS müdahalesinin merkezine yerleştirmek için ortaklar ve liderlerle çalışmayı sürdüreceğine işaret edildi.

Raporda görüşlerine yer verilen DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus, AIDS ile mücadelede uluslararası fonlardaki kesintiler ve önleme çalışmalarının sekteye uğraması gibi önemli zorluklarla karşı karşıya olduklarını belirtti.

Ghebreyesus, "AIDS salgınının gidişatını değiştirme potansiyeline sahip heyecan verici yeni araçlarla önemli fırsatlara sahibiz. Bu araçlara her yerde AIDS riski taşıyan kişiler için erişimi genişletmek, tüm hükümetler ve ortakları için bir numaralı öncelik olmalı." değerlendirmesinde bulundu.

"Finansman eksikliği sonucu mücadelede eşitsizlikler yaşanıyor"

BM ise finansman eksikliği sonucu yaşanan aksaklıkların AIDS ile mücadelede eşitsizliklere neden olduğunu vurgulayarak, bu yılki Dünya AIDS Günü temasını "Aksaklıkları Aşmak, AIDS ile Mücadeleyi Dönüştürmek" olarak belirledi.

1 Aralık, İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü (HIV) taşıyan veya HIV'den etkilenenlere destek olmak ve Edinilmiş Bağışıklık Eksikliği Sendromu (AIDS) nedeniyle hayatını kaybedenleri anmak için "Dünya AIDS Günü" ilan edildi.

AIDS'e neden olan HIV, vücudun savunmasında rol oynayan hücreleri yok ederek bağışıklık sisteminin zayıflamasına yol açıyor, bunun sonucunda ağır enfeksiyon rahatsızlıkları hatta kanser ve benzeri hastalıklar ortaya çıkabiliyor.

BM bu yılın temasını belirledi

Sağlıklı insanlara bulaşmasının önlenmesi ve hastanın durumunun kontrol altına alınması için virüse maruz kalan kişilerde hastalığın erken evrede tespiti önem taşıyor.

BM, bu yılki "Dünya AIDS Günü" temasını "Aksaklıkları Aşmak, AIDS ile Mücadeleyi Dönüştürmek" olarak belirledi.

BM HIV/AIDS Ortak Programı'ndan (UNAIDS) yapılan açıklamada, 2025'te yaşanan "finansman krizinin" özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde HIV'in önlenmesine yönelik toplum hizmetlerinde ciddi aksamalara neden olduğu ifade edildi.

Açıklamada, 2025'teki dış sağlık yardımlarının 2023'e kıyasla yüzde 30-40 oranında azalmasının düşük ve orta gelirli ülkelerdeki sağlık hizmetlerinde "ani ve ciddi aksaklıklara" yol açabileceğinin tahmin edildiği belirtildi.

AIDS salgınını 2030 yılına kadar sona erdirme hedefine ulaşılamama ihtimalinin 2025–2030 döneminde 3,3 milyon yeni HIV vakasına yol açabileceği uyarısı yapıldı.

Hizmetlere erişimde eşitsizlik vurgusu

UNAIDS'in "Dünya AIDS Günü" dolayısıyla yayımladığı raporda vurgulanan bir başka önemli konu da hizmetlere erişimde eşitsizlik.

Test, tedavi ve bakım hizmetlerine erişimin kısıtlı olduğu bölgelerin "salgının seyrini belirlediği" belirtilen raporda, AIDS salgınını sona erdirmenin yolunun yalnızca tıbbi değil, aynı zamanda sosyal ve politik adımlardan geçtiği ifade edildi.

Raporda, salgını sona erdirmek için toplumlara, dünya liderlerine ve küresel ortaklara bu kapsamda birlikte çalışma çağrısı yapıldı. AIDS'i sona erdirmenin "dayanıklılık, yatırım ve inovasyonun küresel dayanışmayla birleşmesi" halinde mümkün olabileceği vurgulandı.