Elektrik kesintileri ve zam yolda!

Avrupa doğalgaz fiyatları bu yıl üç kattan fazla artarken, bölge toparlanmayı bozma riski taşıyan bir arz sıkışıklığıyla karşı karşıya. Artış elektrik maliyetlerini de tehdit ederken hükümetler birbiri ardına önlemler açıkladı.

Kıtada gaz fiyatları için gösterge olan Hollandalı Title Transfer Facility’de (TTF) ekim vadeli bin metreküp gazın fiyatı 943 doları gördü. Geçen yıl ekim ayında Avrupa'daki doğalgaz fiyatı ise 1000 metreküp başına 180 dolar düzeyindeydi.

BİR YILDA 5 KAT ARTTI

Bu fiyatlara göre, doğalgaz fiyatları yılbaşından bu yana en az 3 katına çıktı. Geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre ise fiyatlar yaklaşık 5 kat fazla.

Fransız ve Alman toptan elektrik fiyatları da rekor seviyelerde işlem görürken buna ek olarak, gaz stokları on yılın en düşük seviyesinde.

Avrupa’daki arz sıkışıklığı nedeniyle 2020’de ABD’nin doğalgaz ihracatı da rekor seviyeye ulaştı. ABD’nin ihracatının bu yıl yüzde 20 ila 25 oranında artabileceği tahmin ediliyor.

Avrupa’nın büyük oranda doğalgazla elektrik üretmesi nedeniyle doğalgazdaki fiyat artışı elektrik maliyetlerinde büyük artışa neden oldu. Avrupa hükümetleri, yüksek enerji maliyeti ve faturalarla mücadeleyi ana gündem maddesi haline getirdi.

ELEKTRİK KESİNTİLERİ GÜNDEME GELEBİLİR

Businnes Insider’ın aktardığına göre, yatırım bankası Goldman Sachs, havalar soğursa Avrupa’nın bu kış elektrik kesintileriyle karşı karşıya kalabileceğini belirterek, bölgedeki endüstriyel kullanıcıların tüketimi kısıtlaması gerekebileceği konusunda uyarılarda bulundu.

İspanya ve İngiltere de Avrupa’da enerji fiyatlarının artışından en çok ülkelerin başında geliyor.

İngiltere'de yüksek enerji maliyetleri iki fabrikanın kapanmasına neden oldu.  ABD'li gübre üreticisi CF Industries, İngiltere'de iki tesisini durdurma kararı aldı.

İtalya’da ise Enerji Bakanı Robert Cingolani Pazartesi günü yaptığı açıklamada, elektrik faturalarının önümüzdeki çeyrekte yüzde 40 oranında artacağı konusunda uyardı.

İSPANYA’DA ANA GÜNDEM ELEKTRİK ZAMLARI

Yüksek enerji fiyatları İspanya’da da ana gündem. İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, elektrik vergilerini düşürmeyi ve tüketicilerin gaz için ödedikleri miktara üst sınır koymayı planladıklarını açıkladı.

İspanyol El Pais’in haberine göre, İspanya’da doğalgaz fiyatlarının bir yılda üç katına çıkmasının ardından Başbakan Sanchez bu hafta başında bir dizi önlem paketi açıkladı.

İspanya’da ayrıca elektrik fiyatları konusunda yaz boyunca protestolar sürdü. Ancak faturalardaki fiyatlar bu ay daha da yükseldi.

İspanya’da Ulusal İstatistik Enstitüsü’ne göre, tüketicilerin elektrik faturaları Ağustos ayında bir önceki aya göre yüzde 7,8 ve Ağustos 2020’ye göre yüzde 34,9 arttı.

Sanchez önlemlerle ilgili yaptığı konuşmada, “Şu anda olağanüstü kârlar elde eden enerji şirketleri var. Bu benim için kabul edilebilir değil, çünkü bunlar enerji fiyatlarındaki artışından gelen kârlar” dedi.

Hükümet enerji sektöründeki kâr oranlarını yeniden düzenleme ve tüketici vergilerinin azaltılmasına dönük önlemler uygulayacak. İspanya’da elektrik vergileri geçici olarak yüzde 5,1’den AB’nin izin verdiği minimum oran olan yüzde 0,5’e düşürülecek. KDV ise yüzde 21’den yüzde 10’a düşürüldü.

FRANSA, YUNANİSTAN VE İTALYA ÖNLEM ALIYOR

Fransa’da ise 6 milyon kişiye yılda ortalama 150 euroya kadar sağlanan enerji hibelerinin uzatılması tartışılıyor.

Yunanistan Enerji Bakanı Kostas Skrekas, hükümetin hanelerin çoğuna enerji sübvansiyonu vermeyi planladığını söyledi.

Faturaları azaltmak için yaz boyunca sisteme 1,2 milyar euro enjekte eden İtalya ise  faturalandırma sistemini tamamen elden geçirmeyi ve elektrik faturalarından alınan yenilenebilir enerjiyi destekleme maliyetini genel vergilendirmeye aktarmayı planlıyor.

Çevreciler ise bu fiyat artışlarının yavaş yavaş terkedilmesi planlanan ‘nükleer’ ve ‘kömürden elektrik üretimi’ gibi seçeneklere geri dönüşü de hızlandırabileceği konusunda endişeli.

TÜRKİYE’Yİ ETKİLER Mİ?

Türkiye'nin uzun dönemli sözleşmeyle aldığı gazın fiyatının Avrupa'daki mevcut astronomik seviyeye çıkması beklenmese de geçen yıl dibe vuran sıvılaştırılmış doğalgaz fiyatlarının da Avrupa'daki fiyatlar gibi hızla yükselmesi nedeniyle BOTAŞ'ın ithalat maliyetleri hızla artacak.

BOTAŞ zararının finanse edilmesi için de elektrik ve doğalgaz fiyatlarına zam yapılması gündeme gelebilir.

FİYATLAR NEDEN ARTTI

Avrupa'da doğalgaz fiyatları, Rusya'nın Ukrayna üzerinden tedariki azaltması ve Kuzey Akım 2'nin inşaat süreciyle ilgili gelişmeler nedeniyle artıyor. Kışın yaklaşmasıyla birlikte rezerv seviyesinin salgın öncesine göre düşük kalması ve doğalgaz depolarının dolu olmaması fiyatlar üzerindeki baskıyı artırıyor.

Pandemide artan talep de arz kıtlığı yaratan etkenlerden birisi.

Avrupa’da yaz sonu, doğalgaz depolarının dolum zamanı. Bu yıl ise depolama sahalarına soğuk geçen kışın ardından istenilen dolum sağlanamadı. Rusya’nın öncelikle kendi stoklarını yenilemesi buradan gelen tedariklerin sınırlı kalmasına neden oldu.

Hollanda Bankası ING’nin raporuna göre doğalgaz depolarındaki 5 yıllık ortalama doluluk yüzde 86 iken 2021’de kış öncesi, depolar yalnızca yüzde 71 oranında doldu. Avrupa’nın doğalgaz rezervi kış öncesi son on yılın en düşük seviyelerinde.