İZBAN'da '90 Dakika' uygulaması kaldırıldı

İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin ağustos ayı son birleşimi, İzmir Büyükşehir Belediyesi Başkan Vekili Dr. Zafer Levent Yıldır'ın yönetiminde yapıldı. Oturumda İzmir'in kent içi taşımacılığında önemli bir yere sahip olan İzmir Banliyö Sistemi'nde (İZBAN), 90 dakika aktarma ile Halk Taşıt uygulaması, meclis kararı ile kaldırıldı. 

“2022 yılında enerji birim fiyatlarına yüzde 300'den fazla zam geldi”
İZBAN projesinin sürdürülebilir olması için bir fizibilite raporu hazırlandığını belirten Zafer Levent Yıldır, “Hazırlanan protokolde imza altına alınan mali tablo şöyle gösteriliyor: Taşınması öngörülen yolcu sayısı yılda en az 200 milyon. Bu kadar yolcunun mevcut hat kapasitesi ile taşınması mümkün değil. Elde edilmesi gereken yıllık bilet geliri yaklaşık 200 milyon dolar. TCDD'ye ödenmesi gereken hat kullanımı, en fazla bilet gelirlerinin yüzde 5'i. Bunlar protokolde var. Ama 2024'te tablo farklı gelişiyor. Bir yılda taşınması öngörülen yolcu sayısı 200 milyon derken bakıyoruz sayı 82 milyon. Bu yolcuların yaklaşık yüzde 15'i ücretsiz taşınıyor. Elde edilen yıllık bilet geliri ise 22,18 milyon dolar. Beklenen 200 milyondu. Protokole göre TCDD'ye hat kullanım bedeli için yüzde 5 kira ödememiz gerekiyor. Ama burada hat kiralama bedeli 7,56 milyon dolar. Yani bilet gelirlerinin yüzde 34'ünü oluşturuyor. Bu protokol maddesinin uygulanması halinde, bilet gelirlerinin yaklaşık 1 dolar düzeyinde olması gerekiyor. Ancak protokol imzasından sonra çıkan UKOME kanunu ile kent içi ulaşım ücretleri tespiti UKOME'ye devrediliyor. Protokolün bu maddesi uygulanmamış oluyor. Hem fizibilite raporunda hem de protokolde öngörülen yaklaşık 1 dolar olması gereken yol başı biniş geliri, 0,44 dolardan bugün 0,33 dolara kadar geriliyor. 2022 yılında enerji birim fiyatlarına yüzde 300'den fazla zam geldi. Bu artış hiçbir zaman bilet fiyatlarına yansıtılmadı” dedi. 

“Hepimiz bu kentin iyiliği için çalışıyoruz”
CHP Grup Başkan Vekili Altan İnanç da İZBAN'ın zarar ettiğini belirterek, “İZBAN uygulaması gerçekten merkezi hükümet ile yerel yönetimlerin birlikte hayata geçirdiği önemli bir çalışma. Kent ulaşımına ciddi katkı sağlıyor. İzmir trafiğinin yüzde 20'sini İZBAN ile çözüyoruz. Geri kalan yüzde 80'ini de ESHOT, İZULAŞ, İZDENİZ, İzmir Metro ve tramvay sistemi ile çözüyoruz. Dolaysıyla 90 dakika uygulaması ile İzmirlinin bütçesine katkı devam ediyor. Sadece yüzde 20'lik kısımda yeni bir düzenleme yapılıyor. Hepimiz bu kentin iyiliği için çalışıyoruz. Doğru şeyler yapmaya çalışıyoruz. Dünya, ülkemiz değişiyor. 'İZBAN iyi gitmiyor ama bu değişmesin. Bu kötü gidiş devam etsin.' Böyle olmaz. Aklını, bilimi kullanan insanlar yanlış giden şeyi düzeltme gereği hisseder. Bu maddeyi oylarken hepimizin İzmirliye daha iyi hizmet etme gayreti içerisinde olduğumuzdan şüphe duymayın” dedi.  

“Dönem zararı söz konusu”
CHP Karşıyaka Meclis Üyesi Candaş Yeter de “Plan ve Bütçe Komisyonu olarak değerlendirmeleri yaparken, şirketin mali yapısı hakkında detaylı bilgi içeren ve İZBAN Genel Kurulu'nda da görüşülen bağımsız denetim raporunu kendimize referans aldık. Bu raporda 2023 ile 2024 yıllarına ait kar ve zarar tablolarına yer verilmiş. Tablodaki verilere göre İzmir Banliyö Taşımacılığı Anonim Şirketi'nin 2023 takvim yılında 1 milyar 563 milyon 168 bin 578 TL, 2024 takvim yılında ise 906 milyon 391 bin 898 TL dönem zararı söz konusu” dedi. İZBAN'da 900 milyon liralık sermaye artışı yapılacağı da belirtildi. Komisyonlarda görüşüldükten sonra meclis gündemine gelen madde, oy çokluğuyla kabul edildi. 
Yeni sistem, İZBAN AŞ tarafından yapılacak teknik altyapı çalışmaları tamamlanınca hayata geçirilecek. İzmirim Kart, İZBAN’da halen geçerli. 

İzmir'de toplu taşıma ücretlerine düzenleme 
İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi, toplu ulaşım araçlarına biniş tarifelerinde düzenlemeye de gitti. 1 Eylül 2025’ten itibaren geçerli olacak yeni tarifeye göre kent merkezinde uygulanan A Tarifesi kapsamında; tam biniş ücreti 25 TL’den 30 TL’ye, öğrenci ücreti 10 TL’den 15 TL’ye çıkarıldı. Öğretmen binişi 17,72 TL’den 20 TL’ye, 60 yaş üstü biniş ücreti ise 20 TL’den 25 TL’ye yükseltildi. Aylık öğrenci abonman kontör ücreti de 4,80 TL’den 6,34 TL’ye çıktı. 90 dakika uygulaması ise değişmedi. Buna göre ilk binişten sonraki 90 dakika içinde yapılan aktarmalar ücretsiz olacak.

Halk Taşıt'ta tarife değişmedi
Öte yandan, Halk Taşıt uygulaması da İZBAN dışındaki ulaşım sistemlerinde devam ediyor. Karara göre her gün 05.00-07.00 ve 19.00–20.00 saatleri arasında, biniş ücretinin yüzde 50 indirimli olarak uygulanması sürecek. Bu saatlerde yeni tarife üzerinden tam biniş 15 TL, öğrenci 7,5 TL, öğretmen 10 TL, 60 yaş üstü 12,5 TL.

Maliyetler bütçeyi zorluyor
İzmir Büyükşehir Belediyesi, fiyat düzenlemesinin zorunlu hale gelmesinde akaryakıt, enerji, döviz bazlı yedek parça, personel giderleri ve amortisman maliyetlerindeki artışın etkisine dikkat çekti. 2025 yılı Ağustos ayı itibarıyla, toplu ulaşım hizmetlerinin devamı için belediye bütçesinden 7,3 milyar TL sübvanse edilerek, bilet fiyatlarının bu seviyede tutulduğu vurgulandı.