İzmir'de 'Deprem acil eylem planı' toplantısı... ''Riskli yapılar için finansman çağrısı''

Melda GENCER/SONKALEİZMİR-Ege Denizi'nde yaşanan depremlerle ilgili İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay'ın ev sahipliğinde basın açıklaması düzenlendi.

Hyatt Regency İzmir İstinyepark'da düzenlenen toplantıya Başkan Tugay'ın yanı sıra CHP Genel Başkan Yardımcıları Gökan Zeybek ile Murat Bakan'ın yanı sıra Manisa Büyükşehir Belediye Başkanı Ferdi Zeyrek, Muğla Büyükşehir Belediye Başkanı Ahmet Aras, Aydın Büyükşehir Belediye Başkanı Özlem Çerçioğlu ve Denizli Büyükşehir Belediye Başkanı Bülent Nuri Çavuşoğlu katıldı. 

HÜKÜMETE ELEŞTİRİLER GELDİ

Başkanlar arasında afetlere hazırlıkla ilgili yerel yönetimlerin ve bakanlıkların yapması gerekenler ile fikir alışverişi yapılırken, hükümete yönelik eleştirilerde de bulunuldu. Basın açıklamasını CHP'nin aynı zamanda Gölge İçişleri Bakanı olan Gökan Zeybek yaptı. Zeybek şunları söyledi:

"Çok sayıda vatandaşı yitirdiğimiz büyük depremin ikinci yıl dönümünde İzmir, Manisa, Aydın, Manisa ve Muğla'yı da etkileyecek sismik aktiviteler sonucu alınması gereken önlemlerle eşgüdüm toplartısı gerçekleştirdik. TBMM'de kurulan depremin etkileri ve etkilerinin azaltılması konulu raporun 278 sıra sayılı bir raporu var. 2021 Temmuz ayında görüşülmüş ve kabul edilmiştir. İzmir'de meydana gelen deprem sonrası kurulan komisyonun yaptığı çalışma tam 500 sayfa. Kahramanmaraş depremi sonrası 912 sayfalık bir rapor yayınlandı. İkisi toplam 1412 sayfalık rapor 27. Yasama Dönemi'nde TBMM tarafından görüşüldü. Bütün kurumlar, başta AFAD, Çevre, Şehircilik İklim Değişikliği Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, belediyeler ile tüm yetkili kurumlar için durumun tespiti yapılmış. Riskli alanlar belirlenmiş. 6.7 milyon riskli konutun 20 yıl içinde önüştürülmesi ile ilgili görev bakanlıklara tanımlanmış, hızlı adım atılması gerektiği belirtilmiş. Kahramanmaraş  sonrası 670 binden fazla konutun 201 bin tanesi teslim edilmiştir.  Yılda 350 bin konutun dönüştürüleceğine ilişkin yol haritası belirlemişken yalnızca 201 bin konut tamamlanmamış kısımları ile teslim edilmiştir."

HÜKÜMETE SGK TEPKİSİ

Zeybek konuşmasını şöyle sürdürdü:  

"Bu sabah Resmi Gazete'de yayımlanan kararla AFAD Başkanı'nın değiştiğini görmüş oluyoruz. 17 Ağustos 199 Depremi sonrası deprem vergisi toplandı. Özel iletişim vergisi olarak tabir edilen bu vergiyle ilgili 2023 raporlarında 40 milyar doların üzerinde kaynak toplandığını görüyoruz. Bugüne kadar bakanların açıklamalarında deprem için toplanan paraların kentsel dönüşüm iyileştirilmesi ve afet riski azaltılması yerine bütçe açıkları ile tarımsal üretime destek için kullanıldığı yönünde açıklamalar olmuştur. Türkiye'de 1980 ile 2000 arasında büyükşehirlere göçün yoğun olduğu yerlerde nitelikli betonarme olmayan yapılan risk oluşturmakta. Bu binalarda daire sahibi olmuş kat maliklerinin çoğunun emekli olması ve maaşı dışında gelirinin olmadığını dikkate aldığımızda kentsel dönüşüm sürecinde kaynak ve maliyet analizlerinin doğru yapılması gerekir. Konutunu dönüştürmek isteyen, dar gelirlilerin en az 15 yıl vadeyle faizsiz kredilerle finansman açığının Hazine tarafından karşılanması gerekir. Bankaya gidip kredi almanın maliyeti aylık yüzde 4'ler seviyesinde. Ocak ayı enflasyonu yüzde 5 iken, faiz ve yüksek enflasyon sarmalının olduğu dönemde konutların dönüştürülmesinin olağanüstü zor olduğunu görmek gerekir. Yurttaşlarımızın barınma meselesinin çözümü ile de planlama ihtiyacı açıktır. Gördüğümüz o ki ne İzmir ne de Kahramanmaraş depremi sonrası atılmış bir adım yoktur. Cumhurbaşkanı yerel yönetimlerin adımlarını hızlandırılmasını istemektedir. Geçmiş dönemlerden kaynaklanan SGK ve prim borçlarını yapılandırma ile tahsil etmek yerine her ay yüzde 40'lar oranında keserek belediyelere kaynak ayırın demek büyük bir çelişkidir. Bunun ortadan kaldırılması konusundaki tablo açıktır. Devlet yerel yönetimlerin etkin olmasını istiyorsa Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin kamu borçlarını faizsiz olarak 120 ay uzatmaya gitmelidir. Deprem riski altında yatan temel çalışma riskli yapının azaltılması olmalıdır. Konutu dönüştürmek isteyen ve dar gelirli olan kişilerle ilgili en az 15 yıl vadeli faizsiz kredilerle finansman açığının Hazine tarafından sağlanması gerekir. Bugün bankaya gidip kredi almanın maliyeti aylık yüzde 4’ler seviyesindeyken ocak enflasyonu yüzde 5 seviyesindeyken, kentsel dönüşüm süreçlerin yapılabilmesi yurttaşlar açısından olağanüstü zorluk taşıdığını görmek gerekir."

"5 BÜYÜKŞEHİR İÇİN ACİL EYLEM PLANI"

Gökan Zeybek, eleştirilerini sürdürerek kentsel dönüşüme tabi alanların yandaşa peşkeş çekildiğini söyledi. Zeybek şöyle devam etti:

"Arazilerin dönüşümünden kaynaklı elde edilecek gelirler yandaşlara aktarılmış. Kamusal alanlarının imara açılması sonrası gelen paydan yerel belediyelere pay ayrılmıştır. TCDD, havalimanı ve karayollarının güçlendirme çalışmaları için yeni kaynak ayrılması ve ortak bir eşgüdüm çalışması şarttır. Belediyelerin itfaiye ekipleri, yetkilileri ve kentsel dönüşüm ile ilgili afet riskini azaltacak olan çalışmaların daire başkanlarıyla birlikte eş güdümlü yapılması ile ilgili bir karar aldık. Beş büyük şehrimiz acil eylem planını yarından itibaren hazır edecek. İzmir ve civarında tsunami ile ilgili bir ön uyarı sistemi yok. Bunun mutlaka hayata geçmesi konusunda çağrıda bulunuyoruz. Aydın ve Denizli arasında canlı fay hattı var. İzmir'de aktif faylar var. Tüm illerimizde afet kriz masalarını oluşturduk. Önümüzdeki süreçte yurttaşlarımızın herhangi bir şekilde tedirgin olmasını önlemek istiyoruz"