Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) Türkiye’nin 24 Haziran 2018'de yapılan seçimle cumhurbaşkanlığı rejimine geçtiği günden bu yana çalışanların durumunun nasıl değiştiğini ortaya koyan bir rapor hazırladı.
DİSK-AR ‘Başkanlık rejiminin dört yıllık bilançosu’ raporunda başkanlık sistemi döneminde enflasyondaki büyük artışı ve asgari ücretin nasıl gerilediğini ortaya koydu. Rapora göre başkanlık rejiminde enflasyon yüzde 15'ten yüzde 74'e çıkarken 1 dolar 4,8 liradan 17,4 liraya yükseldi.
Ayrıca 2018-2022 arasında asgari ücret döviz cinsinden 92 dolar geriledi. Başkanlık döneminde geniş tanımlı işsizlik oranı 5,4 puan, geniş tanımlı işsiz sayısı 2,6 milyon arttı.
İŞÇİ FAKİRLEŞTİ
Rapora göre, artan döviz kurları sebebiyle asgari ücret döviz cinsinden ciddi biçimde geriledi. 2018 yılında 1603,1 TL olan asgari ücret 2022 yılında 4 bin 253,4 TL olarak belirlendi. Aradan geçen dört yılda asgari ücret yüzde 156,3 artmış olarak görünse de asgari ücret avro ve dolar karşısında değer kaybetti. Haziran 2018'de asgari ücret 336,8 dolar iken 2022'de 245 dolara geriledi.
Ayrıca başkanlık rejimi öncesi, Haziran 2022'de TÜFE (enflasyon) yıllık yüzde 15,39 ve gıda enflasyonu ise yüzde 18,89'du. Seçim sonrası artmaya başlayan fiyatlar, ekonomik kriz ve 2021 sonunda başlayan döviz krizi sonrasında TÜFE 2022 Mayıs'ta yıllık yüzde 73,5 ve gıda enflasyonu ise yüzde 91,63 olarak açıklandı.
Öte yandan başkanlık rejiminde asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı geriledi. Asgari ücretin kişi başına gayri safi yurt içi hasılaya oranı giderek düştü. 2017 yılında Kişi Başına GSYH'nin yüzde 53'ü olan asgari ücretin Haziran 2022 itibarıyla yüzde 37 seviyesine gerilediği tahmin edildi.
BÖLÜŞÜM GÖSTERGELERİ KÖTÜLEŞTİ
Raporda, “Başkanlık rejimi sonrasında hem genel ekonomik göstergelerde hem de emek açısından yaşamsal öneme sahip göstergelerde ciddi bozulmalar yaşandı. Başkanlık rejimi enflasyon ve işsizliği artırırken bölüşüm göstergelerini kötüleştirdi” ifadelerine yer verildi.
DİSK-AR uzmanları tarafından hazırlanan raporda ayrıca “Asgari ücretin ve ücretlerin alım gücü düştü. Bölüşüm ilişkileri kötüleşti. Emeğin milli gelir içindeki payı azaldı. Dört yıllık başkanlık rejimi uygulaması ülkeye olduğu kadar çalışanlara, işçiler de zarar verdi” ifadelerine yer verildi.
Rapordan öne çıkan diğer bulgular şöyle oldu:
- Asgari ücret avro ve dolar karşısında geriledi.
- Başkanlık rejiminde emeğin milli gelir içindeki payı yüzde 37,8'den yüzde 31,5'e geriledi.
- Başkanlık döneminde resmi enflasyon yüzde 15,4'ten yüzde 73,5'e, gıda enflasyonu yüzde 18,9'dan yüzde 91,6'ya yükseldi
- Başkanlık rejiminde asgari ücretin Kişi Başına Gayri Safi Yurtiçi Hasılaya oranı yüzde 53'ten yüzde 37'ye geriledi.
- Başkanlık döneminde geniş tanımlı işsiz sayısı 2,6 milyon arttı
- Başkanlık rejimi bölüşüm ilişkilerini kötüleştirdi
- Başkanlık rejiminde ekonomiye güven dibe vurdu